了

Í

liǎo

1. түсіну, ұғу, ұғыну, білу, аңдау, аңғару, байқау, шалу

明了 — толық түсіну, анық ұғыну, қанық білу

一目了然 — оқыған заман түсіне қою, көрген замат біле қою

不甚了了 — пәлендей түсіне қоймау, тым ұғына алмау

【了解】 білу, ұғу, ұғыну, түсіну, меңгеру, игеру

了解情况 — мән-жай білу, хал-жай ұғыну, жай-жапсар сұрау, жағдай білу, ахуал ұғыну

2. біту, бітіру, аяқталу, аяқтату, тәмамдау, тәмамдалу, тыну, тындыру, жабу, жабылу

事情已经了了 — шаруа осымен бітті

了账 — есеп жабу, есеп жабылу

话犹未了 — сөзі әлі тәмамдалмаған сияқты

以不了了之 — аяқсыз қалу, бітпей қалу

没完没了 — бітіп бермеу, таусылып бермеу, бітпеу, аяқталмау, таусылмау

【了当】 түсінікті, ұғынықты, ашық, нақ, тіке, төте

直捷了当 — төтесінен тарту, тікесінен соғу, ашық айту, тоқ етерін айту; ашық, нақ, төте, тіке

3. етістіктер соңынан 不, 得 әріптерімен тұтаса келеді де мүмкіндік, ықтималдық жәйттерін білдіреді

这事你办得了 — бұл шаруа қолыңнан әбден келеді

这本书我看不了 — мына кітапты оқып алмайды екенмін

【了不得】

1) керемет, хиқмет, ғаламат, таңғажайып, ғажап, төтенше, ерекше, қабағат, қатты, өте, сұмдық

他的本事真了不得 — өнері керемет-ақ екен

疼得了不得 — сұмдық ауырып барады

2) сұмдық болды, пәле шықты, қырсық шалды, құдай атты

了不得了，着了火了 — сұмдық болғанда өрт кетті ғой

【了得】

1) мүмкін, бәлкім, ықтимал, т. б. мағыналарды білдіреді

这还了得！ — бүйтсе бола ма екен!

2) іскер, шебер, майталман, пәле, пәлекет, жетік, жүйрік

真了得 — пәлекеттің өзі ғой мынауың!

II

liào

暸 II -ге қараңыз

III

le

әлдебір істің қимылдың болып жатқанын, аяқталып үлгіргенін немесе онда өзгеріс болғанын білдіретін демеулік шылаулар ретінде қолданылады

他买了一本书 — ол бір кітап сатып алды

下雨了 — жаңбыр жауып тұр

明天就是星期日了 — ертең-ақ жексенбі ғой

我现在明白他的意思了 — оның ойын енді түсінген сияқтымын

算了，不要老说这些事了！ — жә, бұл жәйттерді айта бергенді қой!